AI LÀ NGƯỜI ĐẦU TIÊN ĐÃ NÓI CÂU:

" Ở VIỆT NAM BÂY GIỜ, CÁI CỘT ĐÈN CŨNG MUỐN BỎ NƯỚC RA ĐI "?

Đó là nghệ sĩ Trần Văn Trạch, em ruột của Gs Trần Văn Khê. Câu nói đó gợi lại cả một trời kỷ niệm và đau thương …

Sau năm 1975 người cộng sản bắc việt tràn vào cướp chính quyền ở Miền Nam VN. Tình hình kinh tế - xã hội ở miền Nam rất bi đát.

Chế độ mới chủ trương 'hợp tác xã' các hoạt động kinh tế, bãi bỏ kinh tế tư nhân, lại bị cấm vận.. dẫn đến đời sống toàn xã hội vô cùng khó khăn.

Từ một nền kinh tế xuất khẩu gạo nhứt nhì thế giới nay trở thành thiếu gạo ăn.

Tất cả các hàng hoá nhu yếu phẩm thiết yếu đều qua sự phân phối của Nhà nước và người dân thường được tiếp cận với nó thì khó có thể.

Tình trạng kì thị Bắc Nam và chủ nghĩa lí lịch vô cùng nặng nề, và người ta nghi kỵ lẫn nhau, không ai tin ai.

Tiếp đó là dồn các nguồn lực để tiến hành cuộc chiến biên giới Tây Nam 1978, sau đó là cuộc chiến biên giới phía Bắc 1979 và sự đẩy đuổi người hoa..

Trong bối cảnh như vậy thì người ta chỉ còn một cách là bỏ nước ra đi ( những người nghèo khổ, những người không tiếp nhận được chế độ mới, người Hoa).

Kẻ lên đường bằng cách xuống ghe vượt biển sang các nước lân cận như Thái Lan, Mã Lai, Nam Dương, Phi Luật Tân.

Người thì đi bộ qua Campuchia, và từ đó đi sang Thái Lan, nơi có hàng trăm ngàn đồng hương đang chờ trong các trại tị nạn.

Không ai làm thống kê để biết bao nhiêu người ra đi thời đó, nhưng theo Liên Hiệp Quốc thì số người ra đi lên đến khoảng 1,5 triệu, và số người bỏ mạng trên Biển Đông hay rừng sâu Campuchia lên đến khoảng 4 - 800 ngàn người

Thời đó, trước làn sóng nhà nhà ra đi, Nghệ sĩ Trần Văn Trạch tóm tắt bằng một câu đơn giản:

"Ở Việt Nam bây giờ, cái cột đèn cũng muốn ra đi ".

Ông Trạch là em ruột của nghệ sĩ Trần Văn Khê.

Hai anh em theo hai hướng khác nhau: ông anh thì có cảm tình với nhà cầm quyền miền Bắc

Còn ông em thì theo Việt Nam Cộng Hoà trong Nam (tuy cũng có thời kỳ do ông anh ảnh hưởng ông Trạch theo anh đi hát cho Việt Minh nghe ).

Ông Trạch ngày xưa rất nổi tiếng là một "quái kiệt", vì có tài ca hát hoạt náo, nhưng còn là một nhà sản xuất phim.

Mọi người lúc nào cũng nhớ đến ông qua bài "Xổ số kiến thiết quốc gia" mà ông hát trước mỗi chương trình xổ số trên đài radio.

Bản thân ông Trạch cũng là cái "cột đèn" bỏ VN ra đi....
Cuối năm 1977, ông sang Pháp định cư cho đến ngày qua đời năm 1994, thọ 70 tuổi.